Gözden kaçırmayın

İstanbul'un Kalbinde Bir Sakinlik Vahası: Kuzguncukİstanbul'un Kalbinde Bir Sakinlik Vahası: Kuzguncuk

Anadolu'nun kadim topraklarında, köylerde nesilden nesile aktarılan ancak modern yaşamın gölgesinde kaybolmaya yüz tutmuş arkaik mimari teknikler, sürdürülebilir geleceğin anahtarlarını taşıyor. Harçsız örülmüş taş evlerden çivisiz geçme ahşap yapılara kadar bu kadim bilgelik, günümüzün ekolojik ve dayanıklı yapılaşmasına ışık tutuyor.


Unutulmuş Teknikler, Zamana Meydan Okuyan Yapılar


Antalya'nın Ormana Köyü'nde, antik Erymna'dan günümüze uzanan "dümeli evler", harç veya çimento kullanılmadan, sadece taş ve ahşabın ustalıkla birleştirilmesiyle inşa edilmiş. İsmini, ahşap iskeletin dışarıda kalan uçlarının dümeyi andırmasından alan bu teknikle yapılan evler, 150

  • 170 yıldır hem depremlere direniyor hem de iklim koşullarına mükemmel uyum sağlıyor. Benzer bir teknik olan "çatkı sistemi" veya "imeli evler" ise Trakya'da, iki ağacın tepe noktasından birleştirilip bir kemer gibi zemine yerleştirilmesiyle oluşturuluyor.


    • Tamamen Doğal ve Geri Dönüşümlü: Kerpiç


    Binlerce yıllık geçmişiyle Anadolu mimarisinin bel kemiği olan kerpiç (toprak, saman, su karışımı), günümüzde yeniden keşfediliyor. Göbeklitepe'den (MÖ 11.000) beri kullanılan bu tamamen doğal malzeme, sağlıklı, ekonomik, ısı yalıtımı yüksek ve geri dönüşümlü özellikleriyle öne çıkıyor. Rutubeti önleyici yapısı nedeniyle romatizmaya iyi geldiği düşünülen kerpiç, Konya

  • Çavuş'taki "Sonsuz Şükran Köyü" projesi gibi modern ekolojik mimari uygulamalarında da yer buluyor.


    • Artvin'in Arili Köyü'nde ise nemli Karadeniz iklimine uyum için geliştirilmiş "göz dolma tekniği" dikkat çekiyor. Kestane ağacından, çivi kullanılmadan, ahşap elemanların geçme ve yuva yöntemleriyle birleştirildiği bu evlerde alt kat taş, üst kat ahşap olarak tasarlanmış.


    Ekolojik Sürdürülebilirliğin Kadim Kodları


    Bu kayıp veya kaybolmaya yüz tutmuş tekniklerin ortak özellikleri, onları günümüz için değerli kılıyor. Tümü, bulundukları coğrafyanın sunduğu taş, ahşap, toprak gibi yerel malzemelerle ve o bölgenin iklim koşullarına yanıt verecek şekilde geliştirilmiş. Yenilenebilir malzemeler kullanılması, düşük enerji tüketimi ile üretilmeleri ve ömürlerini tamamladıklarında doğaya zarar vermemeleri, bu yapıları ekolojik sürdürülebilirliğin öncüleri yapıyor. Bu bilginin kitaplardan değil, usta

  • çırak ilişkisiyle aktarılması ise tekniklerin kaybolmasındaki temel tehditlerden biri olarak gösteriliyor.


Koruma Çabaları ve Gelecek Umudu


Kırdan kente göç, nitelikli usta yetişmemesi ve modern malzemelerin cazibesi gibi tehditlerle karşı karşıya olan bu mirasın korunması için çeşitli çabalar sürdürülüyor. Arili Köyü'ndeki evlerin tescillenmesi, Ormana Köyü'nün UNWTO tarafından "Dünyanın En İyi Turizm Köyü" seçilmesi ve akademik kurumların bu yapıları ekolojik bir model olarak araştırması, kayıp tekniklerin izini sürmek ve yaşatmak adına umut veriyor. Bu kadim mimari, geçmişin bilgeliğini taşımakla kalmıyor, geleceğin daha uyumlu ve dayanıklı yerleşimleri için de bir rehber niteliği taşıyor.