Gözden kaçırmayın

İstanbul'un Kalbinde Bir Sakinlik Vahası: Kuzguncukİstanbul'un Kalbinde Bir Sakinlik Vahası: Kuzguncuk

İstanbul Boğazı'nda binlerce yıldır süren deniz yaşamının vazgeçilmez parçası olan sandal kültürü ve kürekçilik mesleği, modern ulaşım sistemlerinin gelişimiyle büyük ölçüde kaybolmuş durumda. Tarih boyunca Boğaz'ın iki yakası arasında ulaşım, balıkçılık ve gündelik yaşamın merkezinde yer alan bu geleneksel kültür, artık nostaljik bir anı olarak anılıyor.


Boğaz'ın Tarihsel Deniz Yaşamı
Boğaz'ın Karadeniz'i Marmara'ya bağlayan tek su yolu olması, burayı binlerce yıl kritik bir ticaret ve seyrüsefer hattı haline getirdi. Bu yoğun deniz trafiğinin bir parçası olarak sandallar, kısa mesafe ulaşım, balıkçılık ve kıyılar arası insan taşımacılığı için hayati rol oynadı. Özellikle 1973'te ilk boğaz köprüsünün açılmasından önce, Boğaz'ın iki yakası arasındaki en temel ve doğrudan ulaşım sandallar ve kayıklarla sağlanıyordu.


Geleneksel Mesleklerin Yok Oluşu
"Kaybolan İstanbul Meslekleri" arasında yer almasa da kürekçilik ve sandalcılık da kent dokusunun değişimiyle birlikte yok olan geleneksel meslekler arasında sayılıyor. Motorlu teknelerin, feribotların, köprülerin ve metroların hayatımıza girmesi, sandal gibi yavaş ve insan gücüne dayalı ulaşım araçlarının işlevselliğini ve ekonomik geçerliliğini büyük ölçüde ortadan kaldırdı. Balıkçılık geleneğinin değişen deniz ekosistemi ve kentleşme baskısıyla dönüşümü de bu kültürün gerilemesinde etkili oldu.


Be Durak ve Semt Kültürü
"Be durak" ifadesi, Boğaz'ın belirli iskeleleri veya semtleri arasında çalışan bir sandal hattını akla getiriyor. Bebek, Arnavutköy, Kandilli, Beylerbeyi gibi Boğaz semtleri geleneksel olarak denizle iç içe bir yaşam sürdü. Bu semtlerdeki iskeleler, geçmişte gündelik ulaşım amaçlı kullanılan "sandal durakları" olarak hizmet verdi. Günümüzde ise bu kültür, "Asya Yakası Duraklı 3 Saatlik Boğaz Tekne Turu" gibi isimlerle turistik amaçlı tekne turlarına dönüşmüş durumda.


Kültürel Mirasın Turistik Yansıması
Kaybolan sandal kültürü, günümüzde daha çok nostaljik bir öğe olarak varlığını sürdürüyor. Modern İstanbul'da Boğaz'ın tarihi yalıları, sarayları ve hisarlarıyla bezeli kıyı şeridindeki geleneksel yaşamın yerini, turistik amaçlı deniz turları aldı. Kentin kamusal alanlarının ve geleneksel yaşam biçimlerinin dönüşümü, Boğaz kıyılarındaki kültürel mirası da derinden etkiledi.