Gözden kaçırmayın

Başakşehir Kültür Sanat, Anton Çehov'un Eserlerinden Başakşehir Kültür Sanat, Anton Çehov'un Eserlerinden "Çehov Kabare" Oyununu Sahneliyor

Ardahan'ın Yüksek Rakımlı Mutfak Kültürü


Ardahan, Doğu Anadolu'nun kuzey ucunda, 1800

  • 2000 metre rakımlı bir plato üzerinde yer alıyor. İsmini Gürcücede "yüksek yer" anlamına gelen bir kelimeden alan bölge, sert iklim koşulları, geniş yaylaları ve meralarıyla hayvancılık için ideal bir ortam sunuyor. Tarih boyunca Hitit, Urartu, Gürcü, Rus ve Osmanlı medeniyetlerinin kesişme noktası olan Ardahan'ın mutfak kültürü, bu coğrafi koşullar ve tarihsel mirasla şekillenmiş.


Göçebe Yaşamın Mutfaktaki İzleri


Bölgenin mutfak dinamikleri, göçebe kültürünün temel özelliklerini yansıtıyor. Gıdaların dayanıklılığı, hayvancılık temelli ekonomi, mevsimsel hareketliliğe uygun hazırlama teknikleri ve ateş ile açık ocak kullanımı bu kültürün mutfağa etkilerinin başında geliyor. Bu bağlamda, Çörten peyniri ve kömürde pişen katmer, Ardahan'ın göçebe mutfak mirasının iki önemli temsilcisi olarak öne çıkıyor.


Çörten Peyniri: Dayanıklılığın Sembolü


Ardahan yöresine özgü geleneksel bir peynir çeşidi olan Çörten peyniri (yöresel adlarıyla Motal veya Çeçil peyniri), göçebe yaşamın uzun süre dayanıklı süt ürünleri ihtiyacını karşılamak üzere geliştirilmiş. Sütün mayalanmasından sonra telemenin lifli yapıda uzatılarak örgü şeklinde şekillendirilmesiyle yapılan bu peynir, tuzlanarak ve bazen kurutularak uzun süre saklanabiliyor. Lifli, tel tel ayrılabilen yapısıyla kahvaltıda taze, mıhlama/kuymak yapımında eritilerek veya kurutulmuş haliyle atıştırmalık olarak tüketiliyor.


Kömürde Pişen Katmer: Ateşle Buluşan Hamur İşi


Katmer, genellikle Gaziantep kökenli tatlı bir hamur işi olarak bilinse de, Ardahan'da göçebe kültürüne uyarlanmış bir formuyla karşımıza çıkıyor. Odun ateşi veya kömür közünde pişirilmesi, bu uyarlamanın en belirgin özelliği. Geleneksel tatlı versiyonunun yanı sıra, yöresel peynirler (Çörten, kaşar), tereyağı, haşhaş veya tahin ile hazırlanan tuzlu/göçebe versiyonu da mevcut. İncecik açılan hamurun katlanarak pişirilmesiyle hazırlanan katmer, açık alanda, doğal ateşte pişirme geleneğinin ve göçebe mutfağındaki besleyici temel gıdaların önemli bir örneği.


Kültürel Süreklilik ve Modern Zamana Yansımalar


Ardahan'da geleneksel peynircilik ve hamur işi kültürü, özellikle kadınlar eliyle yaşatılmaya devam ediyor. Yöresel peynirler coğrafi işaret almaya aday ürünler arasında gösteriliyor. Göçebe Oyunları gibi etkinliklerde bu geleneksel lezzetler tanıtılarak kültürel sürdürülebilirliğin sağlanması hedefleniyor. Çörten peyniri ve kömürde katmer, Ardahan'ın zorlu coğrafyasında şekillenen göçebe yaşam tarzının mutfak kültürüne bıraktığı zengin mirasın canlı örnekleri olarak varlığını sürdürüyor.